kynoblog

De hond in je huiskamer

Heb je een hond, en ben jij dan wel de roedelleider? Ben je er heel zeker van dat na pa, ma en de 2,4 kinderen je hond de allerlaagste rang in de roedel heeft?

Al jarenlang wordt hondeneigenaren verteld dat zij de roedelleider moeten zijn. Iedereen in het gezin moet hoger in rang zijn dan de hond, want anders zou de hond wel eens de baas kunnen worden. Een hond met een dominante aanleg zal elk teken van menselijke zwakte aangrijpen om een gooi te doen naar een hogere status binnen de ‘roedel’. Dit, zo werd ons verteld, zal waarschijnlijk leiden tot probleemgedrag of in ieder geval tot een hond die niet graag commando’s opvolgt. Als dat gebeurde dan werd ons een rangverminderingsprogramma aangeraden, dat er onder meer uit bestaat eerst zelf te eten voor je de hond voert, de hond niet toe te staan om op je bed te slapen, geen trekspelletjes met hem te spelen en hem nooit als eerste door een deuropening te laten gaan. Omdat de voorvader van de hond de wolf is, is zo’n rangverminderingsprogramma gebaseerd op het gedrag van wolven, ondanks het feit dat we een hond in onze huiskamer hebben, geen wolf.

Onlangs is nieuw onderzoek gedaan en zijn nieuwe theorieën over hondengedrag ontwikkeld, dus laten we het hondenleven eens vanuit een andere invalshoek bekijken. De eerste vraag die we ons moeten stellen is of de hond een roedeldier is. Volgens etholoog Ray Coppinger is dat niet het geval. Hij bestudeerde een groep wilde honden die in en rond een dorp leefden. Ze hadden alle middelen om te overleven voorhanden, voedsel op de vuilnisbelt, water en onderdak, dus hadden ze geen reden om een roedel te vormen. Ze leefden semi-solitair of in kleine groepjes die waarschijnlijk bestonden uit een teef en haar nakomelingen. We weten dat honden net als wij sociale dieren zijn, wat de reden is dat we zo goed onder hetzelfde dak kunnen leven. Dus gezien Coppinger’s onderzoek en het feit dat wij onze honden voorzien van voldoende voedsel, ze altijd water ter beschikking hebben, ze in een vijfsterrenaccommodatie leven en er voor lichaamsbeweging en hun gezondheid wordt gezorgd, waarom zouden ze dan een roedel met ons moeten vormen?

Een ander aspect van de roedeltheorie is dat roedels conspecifiek zijn; ze bestaan met andere woorden uit dieren van één soort. Daarom kunnen honden en mensen geen roedel vormen in de ware betekenis van het woord; een sociale groep, ja, maar geen roedel. Honden denken niet als wij, gedragen zich niet als wij, ruiken niet als wij, en leven niet naar dezelfde maatstaven als wij. Zouden we ons, gegeven deze feiten, niet moeten afvragen of onze hond in de huiskamer wel echt zint op een gelegenheid om zijn status te verhogen?

Voor zijn voortijdige dood begon John Fisher te betwijfelen of honden zichzelf wel zagen als leden van onze roedel en of ze zich wel moesten houden aan de rangorderegels die verondersteld werden onze positie als roedelleider te versterken. Helaas heeft hij niet de gelegenheid gehad om nog veel te publiceren over zijn veranderende inzichten, hoewel een van de dingen die hij nog wel publiceerde was: “…als het erom gaat hoe je met je hond wilt leven dan heb ik nieuws dat een heleboel mensen die veel moeite gedaan hebben Alfa te worden zal teleurstellen – het is allemaal abracadabra voor je hond.”

Het lijkt me zinvol een paar van de rangorderegels, waarmee we jarenlang geleerd hebben hoe een hond op te voeden om te voorkomen dat hij dominant wordt, aan de kaak te stellen. Bedenk daarbij dat deze regels gebaseerd zijn op het gedrag van wolven en niet dat van onze huishonden.

• Eet zelf iets voor je de hond te eten geeft, want de Alfa eet altijd eerst. Dus krijgen we onze nieuwe pup thuis, roepen het gezin bij elkaar, eten allemaal een biskwietje, en zetten dan het eten voor de pup voor hem neer. Wat zal de pup daar nu echt van leren? Niet veel! Volgens onderzoek van David Mech is er in een vrije wolvenroedel, als de buit groot genoeg is, geen sprake van een ‘pikorde’, en mogen alle wolven hun gang gaan. Als er te weinig voedsel is eten de jongen eerst. De teef heeft 50% van haar genen geïnvesteerd in haar jongen en om hun overleving zeker te stellen doet ze het zelf zonodig zonder voedsel. Ons gedrag, de puppy laten wachten, kan stress veroorzaken of we moedigen hem aan tegen ons op te springen om z’n eten te krijgen.
• Ga vóór de pup door deuropeningen omdat ranglagere wolven opzij gaan om de Alfawolf als eerste door smalle doorgangen te laten gaan. Zou de pup, wanneer we in aanmerking nemen dat hond-hond-communicatie iets anders is dan mens-hond-communicatie, de boodschap achter dit gedrag begrijpen? Wij zijn niet in staat hondse lichaamstaal of gelaatsuitdrukkingen te imiteren dus de ware betekenis van deze regel zal aan de hond voorbijgaan.
• Een hond die aan de lijn trekt probeert de leiding bij de wandeling over te nemen, net zoals een dominante wolf uitmaakt waar de roedel heen gaat. Okee, stel een hond trekt aan de lijn omdat hij zo opgewonden is bij het vooruitzicht van een leuk uitje. Op de terugweg, als hij moe is, loopt hij aan een mooie losse lijn. Moeten we daaruit opmaken dat de hond op de heenweg dominant is en op de terugweg onderdanig? Gezond verstand zegt ons van niet.

Vergelijking van het gedrag van onze honden met dat van wolven is misleidend. Alhoewel de hond vanuit de wolf is geëvolueerd, is de wolf maar heel weinig veranderd. Wij daarentegen hebben rassen in alle soorten en maten gecreëerd. We hebben rassen met vachten van verschillende kleuren, typen, lengte en zelfs zonder vacht. We hebben honden met verschillende gangen, staart- en oorstanden. We hebben honden gefokt die mensen beschermen, die voor hen apporteren, veedrijven, sleden trekken en jagen, en gewoon gezelschapshonden. De hersenen van de hond zijn veranderd; ze zijn kleiner dan die van een wolf. De hond heeft een andere bouw, ander instinctief gedrag, andere drijfveren. Een hond is geen wolf in hondenkleren; het is gewoon een hond!

Er zijn natuurlijk geen garanties dat een hond geen probleemgedrag zal ontwikkelen, maar er zijn maatregelen die je kunt nemen om dat risico tot een minimum te beperken. Kies een puppy van een fokker die de pups binnenshuis laat opgroeien zodat ze gewend kunnen raken aan huiselijke geluiden en het komen en gaan van mensen in huis. De fokker moet een begin maken met het socialisatieproces, dat moet worden voortgezet wanneer de pup in zijn nieuwe tehuis komt. Leer de hond huisregels zodat hij weet wat hij wel en wat hij niet mag doen. Als het niet de bedoeling is dat er straks een grote, harige hond op de bank ligt, dan wen hem daar al niet aan als hij nog een puppy is. Leer hem vanaf het begin de basisgehoorzaamheid, met gebruik van beloningsgerichte, motiverende methoden, zodat de pup zich ontwikkelt tot een sociale, welopgevoede hond met goede manieren.

Wij hoeven geen Alfa, dominant of roedelleider te zijn, en onze hond ook niet. Alles wat we moeten doen als eigenaar is de verantwoordelijkheid nemen onze hond te begeleiden en zijn gedrag te vormen en te beïnvloeden door goede socialisatie en training, zodat hij in harmonie met ons kan samenleven.